Anatomia psiego nosa i tajemnice węchu

Węch psa jest kilkaset razy czulszy niż ludzki. Co sprawia, że psie nosy potrafią wykryć narkotyki, choroby, a nawet odnaleźć konkretnego człowieka w tłumie? Zajrzyjmy głębiej do anatomicznych i fizjologicznych tajemnic psiego nosa.

Budowa psiego nosa

Powierzchnia węchowa człowieka ma ok. 5 cm², a u psa aż 150–200 cm².

• Człowiek ma ok. 5–6 milionów receptorów węchowych,

• pies nawet 200–300 milionów (rekordzistami są bloodhoundy).

Ta różnica sprawia, że psy postrzegają zapachy zupełnie inaczej – bardziej szczegółowo i wielowymiarowo.

Mechanika węszenia

Podczas węszenia pies oddycha w krótkich, rytmicznych wdechach. Dzięki specjalnym fałdom w nozdrzach:

• część powietrza trafia do płuc,

• część – do obszaru receptorów zapachowych.

To pozwala psu jednocześnie oddychać i analizować zapachy. Co więcej, rytmiczne wciąganie powietrza tworzy mini-turbulencje, które „odświeżają” próbkę zapachową przy każdym wdechu.

Narząd Jacobsona

Oprócz „zwykłego” układu węchowego psy mają narząd Jacobsona (VNO – vomeronasal organ). Odpowiada on za analizę feromonów i innych sygnałów chemicznych związanych z komunikacją między zwierzętami.

To właśnie on pozwala psom rozpoznać:

• stan emocjonalny innego psa,

• gotowość reprodukcyjną,

• a nawet odczytać subtelne zmiany w chemii ciała człowieka.

  
  

Dlaczego psy są mistrzami tropienia?

Sekret tkwi nie tylko w liczbie receptorów, ale też w mózgu.

• Część odpowiedzialna za analizę zapachową u psa jest proporcjonalnie 40 razy większa niż u człowieka.

• Psy potrafią wyodrębnić pojedynczy zapach z mieszaniny, np. konkretnego człowieka w tłumie.

• Mają także pamięć zapachową, która pozwala im rozpoznawać zapachy po długim czasie.

  
  

Co wpływa na zapach?

Na percepcję zapachu ogromny wpływ mają warunki środowiskowe:

• temperatura – im cieplej, tym szybciej poruszają się cząsteczki zapachowe,

• wilgotność – sprzyja utrzymywaniu się zapachów,

• wiatr – suchy i silny rozprasza cząsteczki,

• podłoże – trawa czy ziemia lepiej „trzymają” zapach niż asfalt.

  
  

Dlatego tropienie w lesie wygląda zupełnie inaczej niż w mieście.

Podsumowanie

Węch psa to niezwykle precyzyjny system, którego nie da się porównać z ludzkim. To właśnie dzięki niemu psy stały się naszymi partnerami w pracy: od tropienia zaginionych osób, przez wykrywanie substancji, aż po sporty kynologiczne, takie jak nosework i mantrailing.